မံုရြာသား ေလး လမင္းညီ: မံုရြာၿမိဳ႕ ဆီသို႕ တေခါက္တခါ အေရာက္လာခဲ႕ပါ မိတ္ေဆြ .........

ၿမိဳ႕လယ္မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေက်းရုပ္

မံုရြာၿမိဳ႕သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေနာက္ဖက္ ခ်င္းတြင္းျမစ္၏ အေရွ႕ဖက္ကမ္း စစ္ကိုင္းတိုင္း အတြင္း တည္ရွိသည္။ မႏၲေလးႏွင့္ ကေလးၿမိဳ႔ ကုိ ဆက္သြယ္ထားေသာ လမ္းမၾကီးေပၚတြင္ တည္ေနသည္။ မုံရြာ ၿမိဳ႔ တြင္း မွာ တည္ထား ေသာ ဘုရား ၾကီးႏွစ္ဆူရွိပါသည္။ ေရႊစည္းဂုံေစတီ နဲ႔ ဆုေတာင္းျပည္႔ ေစတီ တ႔ုိ ျဖစ္ၾကသည္။ တစ္ႏွစ္မွ တစ္ ခါ က်င္းပေသာ မုံရြာ ၿမိဳ႔၏ အခမ္းနားဆုံးပြဲေတာ္ မွာ ဘုရားၾကီးပြဲေတာ္ ၿဖစ္ပါသည္။သီတင္းကၽြတ္ၿပီဆုိလွ်င္ ပြဲေတာ္ မွာ အလြန္ စည္ကား၍ ရက္ေပါင္း ၁၀ ရက္ၾကာသည္။

    ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ မံုရြာၿမိဳ႕၌ သက္ႀကီးတကၠသိုလ္တစ္ခု ဖြင့္လွစ္ခဲ႕သည္။ ယခုလက္ရွိ မံုရြာၿမိဳ႕၏
တကၠသိုလ္မ်ားမွာ...........

               မံုရြာတကၠသိုလ္
               မံုရြာစီးပြားေရးတကၠသိုလ္
               မံုရြာ နည္းပညာ တကၠသိ္ုလ္
               မံုရြာ ကြန္ပ်ဴတာ တကၠသိုလ္

မံုရြာ ဆရာအတတ္သင္ ေကာလိပ္ တို႕ၿဖစ္သည္ ။

နည္းပညာတကၠသိုလ္ (မံုရြာ)

မံုရြာနယ္မွထြက္ကုန္မ်ားမွာ ခ်ည္လံုခ်ည္၊ ေစာင္မ်ား၊ ေက်ာကၠာအရပ္မွ ယြန္းထည္မ်ား၊ ဆန္စပါး၊ ႏွမ္း၊ ပဲ၊ အပူပိုင္းေဒသထြက္ သစ္သီးမ်ားျဖစ္၏။ မံုရြာၿမိဳ႕တြင္ ရကၠန္းစက္၊ ဆန္စက္၊ သစ္စက္၊ ဂ်ံဳစက္၊ ဆီစက္၊ ဆပ္ျပာစက္စေသာ စက္မ်ားရွိသည္။ ၿမိဳ႕ႏွင့္ နယ္မွထြက္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကို မံုရြာၿမိဳ႕မွ ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ျဖဴးသည္။ သမိုင္းမ်ား၏ အဆိုအရ ယခု မံုရြာတည္ရွိရာအရပ္သည္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားမပြင့္မွီ ဘီစီ ၃၅၀၀-၄၀၀၀ ခန္ ့က မံုပင္ႀကီး ေခၚ အပင္ႀကီး တစ္ခုေအာင္တြင္ ရေသ့ တစ္ပါး စံေတာ္မႈခဲ့သည္။ ျမတ္စြာဘုရားပြင့္ေတာ္မႈမည္ကုိ ဗ်ာဒိတ္ေတာ္ေပးခဲ့ေသာေၾကာင့္ ထုိေနရာကုိ မံုပင္ ဟုေခၚခဲ့ၾကသည္မွစ၍ မံုရြာ ျဖစ္လာသည္ဟု ဆုိၾကသည္။ အျခားတစ္ခုအဆုိအရ မုန္႔သည္မ တစ္ဦးအား ပဠိစကၠဘုရင္က မိဖုရား အျဖစ္ တင္ေျမႇာက္ရာမွ ၎ရြာကုိ မုန္ ့သည္မရြာ ၊ မုန္ ့ရြာ ၊ မုံ ့ရြာ ၊ မုံရြာ ဟု အဆင့္ဆင့္ ေရြ လ်ား ခဲ့ကာ မံုရြာ ျဖစ္လာသည္ဟု ဆုိၾကသည္။ေရွးေဟာင္းပညာရွင္မ်ား ေလ့လာမႈ႕အရ မံုရြာေဒသတြင္ ႏွစ္ တစ္သန္း ေလာက္မွ စ၍ လူမ်ား ေနထုိင္သည့္ အေထာက္အထားမ်ား ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကသည္။

မုံရြာျမိဳ႕၏ေတာင္ဘက္ မုံေရြး အေရွ႕ဖတ္ရွိ ေရႊျမင့္တင္ေတာင္ကုန္းမွ ေရွးဦးလူတို႔၏ လူရုိးႏွင့္ ဦးေခါင္းခြံမ်ား ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားသည္။
ေက်ာကၠာရြာတြင္ လွည္းလမ္းေၾကာင္း ေရတုိက္စားရာမွ ေပၚထြက္လာေသာ ေရွးဦးလူသားရုပ္ၾကြင္း၊ ေျမအုိး ႏွင့္ အရုိးအုိးမ်ားကုိလည္း ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
မုံရြာျမိဳ႕၊ ေကြးႀကီးရပ္ကြက္ရွိ စုပင္ျဖဴရြာ၊ စုပင္ျဖဴေက်ာင္း၀ုိင္းအတြင္းမွ ေရွးေဟာင္း လူရုိးႏွစ္ခုကုိ ေက်ာက္ပုဆိန္ ေလးခု၊ ေက်ာက္ကြင္း ေလးခု၊ ေျမပုတီးမ်ားႏွင့္အတူ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
မုံရြာ၏ ေျမာက္ဘက္၊ မုိင္(၂၀)ေက်ာ္ အကြာ ေညာင္ကန္ေဒသမွာ ေရွးေဟာင္းလူသားရုပ္ၾကြင္းႏွင့္ ေၾကးထည္မ်ား တူးေဖာ္ရရွိခဲ့သည္။

၎အခ်က္မ်ားက မံုရြာသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားစြာကပင္ တည္ရွိခဲ့ေၾကာင္း ထင္ရွားေစသည္။ မုံရြာသည္ ေၾကးေခတ္ ယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္လဲ ဆက္ႏြယ္ခဲ႕သည္ကုိ ေတြ႕ရပါသည္။
ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာတြင္ မုန္ရြာဟု ေတြ ့ရွိရသည္။ သာလြန္မင္း စစ္တမ္းတြင္ မုန္ရြာဟု ေဖာ္ျပျပီး ကုန္းေဘာင္ေခတ္တြင္ အလုံျမိဳ ့စီရင္စု အတြင္းရွိေသာရြာ တစ္ရြာဟု ေဖာ္ျပခဲ ့ေသာေၾကာင္ ့ ရြာႀကီးမွ်သာျဖစ္၍ အလံုျမိဳၿမိဳ႕သာလ်င္ ထင္ရွားခဲ့ေပသည္။ ျဗိတိသွ်တို႔ လက္ထက္ ခရစ္ ၁၈၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ခ်င္းတြင္းခရိုင္ကို ႏွစ္ပိုင္းခဲြလိုက္သည္တြင္ မံုရြာၿမိဳ႕ကို ခ်င္းတြင္းခရိုင္ေအာက္ပိုင္း၏ ရံုးစိုက္ၿမိဳ႕ အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မုံရြာျမိဳ ့တည္ ခုႏွစ္သည္ (၁၈၈၈) ခုႏွစ္ ျဖစ္ပါသည္။

မံုရြာၿမိဳ႕သည္ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီက်ဳ ၉၅ဒီဂရီ ၁၃မိနစ္ ႏွင့္ ေျမာက္လတီၱက်ဳ ၂၂ဒီဂရီ ၁၁မိနစ္ အတြင္း ခ်င္းတြင္းျမစ္ႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္တို႔ ဆံုရာအရပ္မွ ၅၀ မိုင္အကြာတြင္ တည္ရွိသည္။ စစ္ကိုင္းၿမိဳ႕မွ အေနာက္ဖက္ ၆၅ မိုင္ ကြာေ၀းသည္၊ မံုရြာၿမိဳ႕သည္ ေျမနိမ္႔ပိုင္းတြင္တည္ရွိသျဖင့္ မစ္ေရတိုးလာေသာအခါ အကာအကြယ္ျဖစ္ေစရန္ ျမစ္ကမ္းတြင္ တာတမံမ်ား ေဆာက္လုပ္ထားသည္။ မံုရြာၿမိဳ႕တြင္ ၁၉၅၆ ခုႏွစ္ တေပါင္းလက မီးအႀကီးအက်ယ္ေလာင္သြားသျဖင့္ လက္ရွိမံုရြာၿမိဳ႕ကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေသာ ၿမိဳ႕သစ္ဟု ေခၚဆိုရေပမည္။ မုံရြာ ျမိဳ႕၏ ေျမာက္ဘက္ (၆)မုိင္ အကြာတြင္ အလုံျမဳိ႕ ရွိသည္။ အလုံမွေန၍ အေနာက္ကုိ တည္တည္ ့သြားလွ်င္ ခ်င္းတြင္းတံတား ရွိၿပီး တံတား အေနာက္ ဖက္ ထိ္ပ္မွာ လယ္တီ ဆရာေတာ္ သီတင္းသုံးခဲ့ေသာ ေရႊေတာင္ဦးေစတီကို ဖူးေတြ႔ႏိုင္ေပသည္။

ခ်င္းတြင္းတံတား ႏွင္႕ ေရႊေတာင္ဦး ေစတီေတာ္

   မံုရြာနယ္တြင္ရွိေသာ ေက်ာင္းကန္ဘုရား ေစတီပုထိုးတို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္၀ွန္းတြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေသာေၾကာင့္ အနယ္ နယ္ အရပ္ရပ္မွ ဘုရားဖူးသြားေရာက္ၾကသူမ်ားမွာ မနည္းေခ်။ အထင္ကရ ေနရာမ်ားမွာ.........
       အေလာင္းေတာ္ ကႆဖ
       ဖိုး၀င္းေတာင္(ဖိုလ္၀င္ေတာင္)
       တြင္းေတာင္
       မိုးညွင္းသမၺဳေဒၶ ဘုရား
       မဟာေဗာဓိတေထာင္ ႏွင္႕
       ေရႊေတာင္ဦးဘုရား   တို႕ၿဖစ္သည္ ။

       ခရစ္ႏွစ္ ၂၂၁ ခုႏွစ္၊ အာေသာကမင္းၾကီး တည္ခဲ့ေသာ ဆုေတာင္းျပည့္ ဘုရားႏွင့္ ေရႊစည္းခုံဘုရား (တည္ထား ခုႏွစ္ ခရစ္ႏွစ္ ၂၂၄ ခု ) ႏွစ္ဆူဟာျဖင့္ ထင္ရွားလွသည္။ ဘုရားႀကီးရပ္ကြက္ရွိ ဆုေတာင္းျပည့္ဘုရားႀကီးပြဲသည္ မံုရြာတြင္ အႀကီးက်ယ္ဆံုး ပြဲေတာ္ ျဖစ္သည္။ သတင္းကြၽတ္လ ငါးရက္ေန႔မွ ရွစ္ရက္ေန႔အထိျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ သတင္းကြၽတ္သည္မွပင္ ပြဲမ်ား စတင္ၾကသည္။ ဆုေတာင္းျပည့္ ဘုရား ပုရ၀ုဏ္ႏွင့္ ေရႊစည္းခုံ ဘုရား ပုရ၀ုဏ္မွာပါ ေစ်းဆုိင္တန္းမ်ား စည္ကားလွေပသည္။ ေရွးအခါက ထိုဘုရားပြဲကုိ နယ္မွေတာင္သူမ်ား လာေရာက္ျပီး ထြန္တုံး၊ ထြန္ဆန္မ်ား၊ ဆန္ ဆီ ေဆး တစ္ႏွစ္စာ လုိသမ်ွကို ၀ယ္ယူ သြားၾကေလ့ရွိသည္။
ႏွစ္စဥ္ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၄)ရက္ေန႕ ညတြင္ ေရႊစည္းခုံ ဘုရား ရင္ျပင္ေတာ္ေပၚ၍ မသုိးသကၤန္းယက္ ျပိဳင္ပြဲရွိသည္။

      ေနာက္ထပ္ ထင္ရွားေသာပြဲေတာ္မ်ားမွာ ကမၻာေပၚတြင္ အၾကီးဆံုး ျဖစ္ေသာ ေဗာဓိတစ္ေထာင္ ရပ္ေတာ္မူ ဘုရားၾကီး ပြဲေတာ္ ႏွင္႕ တန္ေဆာင္မုန္းလၿပည္႕ေန႕တြင္ က်င္းပေသာ မိုးညွင္းသမၺဳေဒၶ ဘုရားပြဲေတာ္ ထင္ရွားစည္ကားေသာ ပြဲေတာ္ၾကီး တစ္ခုျဖစ္သည္။ အျမိဳ႔ျမိဳ႔ အနယ္နယ္မွ လာေရာက္ ဖူးေမွ်ာ္ ၾကည္႔ရူ႔ၾကသည္။ မဟာေဗာဓိတေထာင္တြင္ ၆၃ေတာင္ဆင္ခံဘုရား၊ ၂၂၂ေတာင္ရွိေလ်ာင္းေတာ္မူရုပ္ပြါးေတာ္ျမတ္ ဥာဏ္ေတာ္အျမင့္ ၂၉၇ေတာင္ရွိ တည္ေဆာက္ဆဲ ရပ္ေတာ္မူဘုရားၾကီး၊ နဂါးရုံဘုရား ၊ ဘံုခုႏွစ္ဆင့္ဘုရား၊ ကရ၀ိတ္ဘုရား ေဗာဓိပင္ႏွင့္ရုပ္ပြါးေတာ္မ်ားအလယ္မွ ဒီပါေအးေစတီေတာ္ ၊ ထန္းေစတီေတာ္၊ ဇမၺဳပတိခြ်တ္ခန္းဘုရားမ်ားကုိ ဖူးေမွ်ာ္ၾကည္ညိဳႏိုင္သည္။ မံုရြာနယ္တြင္းရွိ မိုးညွင္းေတာရ ဆရာေတာ္ဘုရားတည္ေသာ သမၺဳေဒၶေစတီကား ယခုအခါ ေက်ာ္ေစာလွေပသည္။ ထိုျပင္ လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရား၏ လယ္တီေက်ာင္းတိုက္သည္လည္း မံုရြာနယ္တြင္ ရွိေပသည္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္တစ္ဖက္ကမ္းရွိ ဖိုး၀င္းေတာင္သည္လည္း မံုရြာနယ္တြင္ ပါ၀င္သည္။ မံုရြာအထက္နားရွိ အလံု ဘိုးေတာ္ႀကီးနတ္ပဲြမွာ အထူးပင္ထင္ရွားသည္။

မဟာေဗာဓိတေထာင္

မိုးညွင္းသမၺဳေဒၶဘုရား

မံုရြာသည္ ခ်င္းတြင္းျမစ္၏ အေရွ႕ဖက္ကမ္းတြင္ တည္ရွိေသာေၾကာင့္ ေရလမ္းဆက္သြယ္မႈ ေကာင္းစြာရွိသည္။ သြားလမ္းလာလမ္း လြယ္ကူေပေသာေၾကာင့္ အေရးပါအရာေရာက္ေသာ ၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ျဖစ္၏။ ခ်င္းတြင္းျမစ္ေပၚ ဥပဟို သြားလာေသာ ေလွသေဘၤာမ်ားသည္ မံုရြာၿမိဳ႕တြင္ ဆိုက္ကပ္ျမဲျဖစ္၏။ ခ်င္းတြင္းျမစ္အထက္ပိုင္းရွိ ၿမိဳ႕မ်ားသို႔ သေဘၤာမ်ား မျပတ္ မွန္မွန္ ခုတ္ေမာင္းသည္။

ခ်င္းတြင္းၿမစ္ ႏွင္႕ ေၿပးဆြဲလွ်က္ရွိေသာေရယာဥ္မ်ား

မႏၲေလးႏွင့္ မီးရထားလမ္း အဆက္အသြယ္ရွိသျဖင့္ မႏၲေလးမွတစ္ဆင့္ ေအာက္ၿမိဳ႕ ေအာက္ရြာ မ်ားႏွင့္ ခရီးေပါက္ေပသည္။ တစ္ဖန္ နယ္တြင္းရွိၿမိဳ႕နယ္မ်ားႏွင့္ သာမကဘဲ အနီးပတ္၀န္းက်င္ရွိ ခရိုင္မ်ားသို႔လည္း ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းမ်ား ရွိသည္။ ထိုျပင္ မံုရြာၿမိဳ႕သို႔ ေလေၾကာင္းခရီးေပါက္သည္။

မံုရြာေလဆိပ္